W naszej polskiej tradycji Wigilia jest jednym z najważniejszych dni w roku. Wiele osób nadal pielęgnuje rytuały i zwyczaje świąteczne. Służą one podtrzymywaniu rodzinnych więzi.
Wigilia dawniej
Wigilia to starochrześcijański zwyczaj oczekiwania. W naszej tradycji Wigilia Bożego Narodzenia obchodzona jest od XVIII wieku. Dawniej 24 grudnia gospodynie od samego ranka zarządzały generalne porządki. We dworach i wiejskich chatach w czterech rogach głównego pomieszczenia umieszczano snopy zbóż: pszenicy, jęczmienia, żyta i owsa. Stół zawsze nakrywano białym obrusem, wsuwano też pod niego sianko. Tradycyjnie tego dnia przez cały dzień przestrzegano ścisłego postu. Kolacja wigilijna także składała się wyłącznie z potraw postnych. W bogatych magnackich domach podawano ich 11, szlacheckich, które były bardziej ubogie 9, a w biednych chłopskich tylko 7.
Szopka
Tradycja budowy szopek, czyli makiet, które przedstawiają wnętrze groty, w której narodził się Jezus narodziła się w XIII wieku. Jej inicjatorem był święty Franciszek z Asyżu. Święty sięgnął po naturalną scenerię i żywe zwierzęta, aby w ten sposób ukazać wiernym za pomocą obrazów historię narodzenia Dzieciątka Jezus.
Pierwsza gwiazdka
Do wigilijnej wieczerzy jak dawniej zasiadamy, kiedy na niebie pojawi się pierwsza gwiazdka. Ma to nam przypominać o gwieździe betlejemskiej, która doprowadziła do groty narodzin Chrystusa pasterzy, a później Trzech Króli. 24 grudnia jako pierwsza na niebie pojawia się tak naprawdę nie gwiazda, ale planeta Wenus.
Opłatek
To symbole przebaczania i pojednania, znak miłości i przyjaźni. Zwyczaj dzielenia się opłatkiem jest znany tylko w Polsce i na Litwie. Zwyczaj ten na stałe w naszej tradycji upowszechnił się w XIX wieku. Dzielenie się opłatkiem zaczyna najstarszy członek rodziny. To okazja nie tylko do złożenia sobie życzeń, ale także do przeproszenie bliskich za przykrości i krzywdy, które im wyrządziliśmy. Dawniej opłatkiem dzielono się także z duchami przodków i zwierzętami. Do roznoszonych opłatków zawsze dołączony był kolorowy dla zwierząt.